Урок 15. Упражнения

ТЕКСТ

I.

1. Scipio Nasīca, cum ad poētam Ennium venisset eīque ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset domi non esse, sensit illam domĭni iussū dixisse et illum intus esse. Paucis post diēbus, cum ad Nasĭcam venisset Ennius et eum ad januam quaerĕret, exclāmat Nasīca se domi non esse. Tum Ennius: «Quid? Ego non audio vocem tuam?» Huic Nasica: «Homo es impŭdens. Ego, cum te quaerĕrem, ancillae tuae credĭdi, tu mihi non credis ipsi?» (CicĕroDe oratōre, II)
2. Athenienses, cum Persārum impĕtum nullo modo possent sustinēre statuerentque, ut urbĕ relictā conjugĭbus et libĕris Troezēne deposĭtis naves conscendĕrent libertatemque Graeciae classe defendĕrent, Cyrsĭlum quendam suadentem, ut in urbe manērent Xerxemque recipĕrent, lapidĭbus cooperuērunt. (CicĕroDe officiis, III, 48)
3. Haec studia adolescentiam alunt, senectūtem oblectant, secundas res ornant, adversis perfugium ас solatium praebent, delectant domi, non impediunt foris, pernoctant nobiscum, peregrinantur, rusticantur. (CicĕroPro Archiā poētā, 7).
Примечания к тексту:
1. paucis post diēbus = post paucos dies; Troezēnĕ — в Трезене, Romā — из Рима
3. Это место из речи Цицерона «В защиту поэта Архия» использовал М.В. Ломоносов в известных стихах:
Науки юношей питают,
Отраду старцам подают,
В счастливой жизни украшают,
В несчастный случай берегут;
В домашних трудностях утеха,
И в дальних странствах не помеха.
Науки пользуют везде:
Среди народов и в пустыне,
В градском шуму и наедине,
В покое сладки и в труде.
(М.В. Ломоносов. Ода на день восшествия на престол императрицы Елисаветы Петровны 1747г.)
adversis (= adversis rebus) — abl. tempŏris.

 
II.

1. Rerum omnium magister usus dicĭtur. 2. Amīcus verus amōre, more, ore, re cognoscĭtur. 3. Princĭpes mortāles, res publĭca aeterna. 4. Nil agenti dies longus esse dicĭtur. 5. Carpe diem. (Horatius) 6. Dies diem docet. 7. Nulla dies sine linea. 8. Cum Galli Clusium oppĭdum Romānis socium obsidērent, Romā legāti missi sunt, qui illos monērent, ut obsidiōnem solvĕrent.
9. Est modus in rebus, sunt certi denique fines. (Horatius)
10.
Felix, qui potuit rerum cognoscere causas,
Atque metus omnes et inexorabile fatum
Subjecit pedibus strepitumqu(e) Acherontis avari.
Fortunatus et ille, deos qui novit agrestes
Panăque Silvanumque senem nymphasque sorores.
(VergiliusGeorgĭca, II, 490—494)
Примечания к тексту:
10. В этих стихах Вергилий имеет в виду поэта Тита Лукреция Кара; Pană — греч. форма асc. sing. от Pan, is m Пан.

ЗАДАНИЕ

1. Просклоняйте:
res publĭca nostra, ille dies longus.
2. Определите формы глагола и замените их формами plusquamperfectum:
ēgit, actum est, ĕrat, dixisti, finiebāntur, misērunt, cepērunt, locūti sumus.
3. Объясните значение и определите, к каким латинским словам восходят следующие русские дериваты:
ребус, омнибус (ср. автобус, троллейбус), республика, финиш, финал, Виктор, магистр.
4. Переведите с русского на латинский язык, выражая обстоятельство придаточным предложением времени с союзом cum historĭcum и, если возможно, оборотом ablativus absolūtus:
1. Когда Троя была взята греками, Эней прибыл в Италию. 2. Когда Троя была взята, греки вернулись домой (revertor 3). 3. Когда Эдип понял, что он убил своего отца, он покинул город. 4. Когда сабиняне смотрели игры, Ромул и его друзья похитили их дочерей. 5. Получив ответ оракула, Эдип решил отыскать убийцу царя Лайя. 6. Вращение земли — причина смены (не переводить) дня и ночи. 7. Благо государства для граждан — высший закон. 8. Длина дней и ночей различна.